Zwycięzcy Gminnego Wieloboju

Zwycięzcy Gminnego Wieloboju o Berło króla Maciusia nagrodzeni…

Gminny Konkurs o Berło króla Maciusia to przedsięwzięcie, które wpisuje się w nasze szkolne działania związane z obchodami Roku Korczaka. Jego celem było popularyzowanie postaci Starego Doktora i jego dzieła. Jako szkoła nosząca imię tego wielkiego przyjaciela dzieci, chcieliśmy tym konkursem uświetnić obchody Roku Korczaka we współpracy z innymi szkołami z terenu naszej gminy. Uczniowie przystąpili do zmagań o tytułowe berło króla Maciusia w konkursach literackim, plastycznym, multimedialnym, recytatorskim oraz wiedzy o życiu i działalności Janusza Korczaka.

Na uroczystość podsumowania przybyli kierownik referatu oświaty UG Janusz Mróz, dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Kowali Jolanta Stanik, przedstawiciel Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej Małgorzata Woźniak, wicedyrektor Publicznego Gimnazjum w Parznicach Bożenna Nitka, wychowawca świetlicy „Szansa” Aneta Pielas, przedstawiciel Rady Rodziców Barbara Piasecka. Gościem honorowym była radomska poetka Walentyna Pawelec. Program uroczystości podsumowania był bogaty. Obok recytatorskich popisów i konkursu wiedzy o naszym patronie, obejrzeliśmy nagrodzone prezentacje oraz barwne przedstawienie na motywach powieści ?Król Maciuś Pierwszy? przygotowane przez uczniów naszej szkoły pod okiem pan Małgorzaty Grzesiak i Anny Szymczyk. Następnie wręczono nagrody i dyplomy. Był też słodki poczęstunek. Organizatorzy przewidzieli nagrody dla zwycięzców w każdej kategorii. Dodatkową nagrodą-niespodzianką była wycieczka ufundowana przez Radę Rodziców PSP w Kowali dla wszystkich wyróżnionych uczniów za trud i osiągnięte sukcesy w zmaganiach konkursowych. Miała ona miejsce dnia 19 listopada 2012r. W programie przewidziano obejrzenie wystawy poświęconej życiu i twórczości Janusza Korczaka w Bibliotece Miejskiej w Radomiu , a następnie zwiedzanie 42. Bazy Lotnictwa Szkolnego w Radomiu.

Gminny Konkurs na logo i znaczek Roku Korczaka rozstrzygnięty…

Gminny Konkurs na logo i znaczek Roku Korczaka rozstrzygnięty…

W ramach projektu korczakowskiego realizowanego w naszej szkole dla uczczenia postaci Janusza Korczaka – lekarza, pedagoga i wielkiego przyjaciela dzieci odbył się gminny konkurs plastyczny Jego celem było przybliżenie postaci Starego Doktora wśród dzieci ze szkół z terenu naszej gminy. Do 29.06. 2012r uczniowie mogli przesyłać swoje prace. Uczestnicy za pomocą technik plastycznych oraz z wykorzystaniem grafiki komputerowej mieli za zadanie stworzenie symbolu, znaku rozpoznawczego Roku Janusza Korczaka.

W wyznaczonym terminie wpłynęło 32 prace. Komisja konkursowa powołana przez Dyrektora Publicznej Szkoły Podstawowej w Kowali wyłoniła najciekawsze i przyznała w kategorii logo:

I miejsce Klaudia Dworakowska PSP Kończycach

II miejsce Zuzanna Skałbania PSP w Kowali

III miejsce Weronika Kałowska PSP w Kowali

W kategorii znaczek pocztowy:

I miejsce Aleksandra Ostrowska PSP w Mazowszanach

II miejsce Julia Błędowska PSP w Kowali

III miejsce Albert Rafalski PSP w Mazowszany

Wyróżnieni uczniowie otrzymają nagrody ufundowane przez Dyrektora Publicznej Szkoły Podstawowej w Kowali. Zostaną one do końca września 2012 przekazane do szkół. Równocześnie składamy podziękowania wszystkim, którzy zaangażowali się w realizację zadań konkursu

Beata Wójcik ? n-l koordynator konkursu

Sprawozdanie z realizacji projektu

Sprawozdanie z realizacji projektu

16 września 2011 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej jednogłośnie podjął uchwałę ustanawiającą rok 2012 Rokiem Janusza Korczaka. Czekał nas więc rok wzmożonego myślenia o Naszym Patronie, jego dorobku i pomysłach na to, aby świat dzieci był radośniejszy. Był to rok wielu inicjatyw związanych z postacią Janusza Korczaka, które realizowaliśmy zgodnie z hasłem Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka ?Czuć jak dziecko, myśleć jak stary doktor? oraz hasła naszej szkoły na ten rok: ?Dziecko ? już mieszkaniec, obywatel i już człowiek??. Zaczęliśmy od popularyzacji postaci Janusza Korczaka i jego idei tak bliskich dziecku. Chcieliśmy, aby nasze działania przyczyniły się do poprawy komunikacji między światem dorosłych i dzieci. Zaprosiliśmy więc całą społeczność szkolną i środowisko lokalne do aktywnego udziału w naszym szkolnym projekcie: Z Korczakiem w przyszłość, który realizowaliśmy przez cały rok podejmując różnorodne zadania.

Pierwsze z nich miało charakter propagandowy i polegało na zebraniu materiałów i wykonaniu gazetki klasowej o życiu i działalności Janusza Korczaka. Pojawiły się też pierwsze przemyślenia i odczucia oraz prace literackie inspirowane postacią naszego patrona. We klasach odbyły się lekcje przybliżające uczniom obraz Starego Doktora i jego działalności. Uczniowie klas młodszych pod okiem opiekunów wykonywali bardzo interesujące portrety Janusza Korczaka. Do tego zadania aktywnie włączyła się szkolna świetlica.

Marzec przebiegał pod znakiem praw dziecka i ucznia. Oprócz klasowych gazetek uczniowie klas IV ? VI wzięli udział w szkolnym konkursie plastycznym, którego temat brzmiał: Mam prawo do? , a SU przeprowadził ankietę Czy znasz swoje prawa. Kulminacyjnym punktem tej części projektu był Dzień Samorządności przypadający 21 marca . Tego dnia odbył się korczakowskiego turnieju o tytuł Super klasy, w którym dzieci dały upust swoje pomysłowości i energii. Przez cały kwiecień trwały sesje czytelnicze w ramach których aktyw biblioteczny czytał młodszym kolegom utwory Korczaka. Młodsze klasy uczestniczyły także w projekcji filmu ?Król Maciuś I?. W tym samym czasie starsze klasy obejrzały obraz ?Korczak? reż. A. Wajdy, po obejrzeniu którego nie zabrakło dyskusji i trudnych pytań o rzeczywistość tamtych lat.

25 maja 2012r. w naszej szkole zorganizowaliśmy Dzień Rodziny. Tegoroczna impreza środowiskowa odbyła się pod hasłem:? Rodzinne igraszki bez porażki. Rodzina z Korczakiem”. Ogromnym zainteresowanie wzbudziły przygotowane w tym dniu podchody, czyli wędrówka w terenie, w czasie której uczniowie wraz z wychowawcami poszukiwali transparentu z cytatem z pism Janusza Korczaka. Na końcu trasy czekały na wszystkich uczestników zadania praktyczne i logiczne. Na zakończenie odbył się rodzinny piknik oraz sportowe zawody rodzinne. W maju tradycyjnie odbyły się Gminnym Biegi Przełajowe im. Janusza Korczaka oraz szkolny festiwal piosenki dziecięcej: Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat. Odbył się też gminny konkurs plastyczno ? informatyczny na reklamę Roku Korczaka – pocztówka, znaczek, logo, hasło.

W tym też miesiąca za nasze starania spotkała nas szczególna nagroda. Nasz Samorząd szkolny po raz kolejny znalazł się wśród laureatów Ogólnopolskiego Konkursu Samorząd Janusza Korczaka na Medal ? tym razem postaraliśmy się i zajęliśmy I miejsce.

Jak co roku 1 czerwca w Dniu Dziecka uczciliśmy uroczystym apelem naszego Patrona, a potem odbyły się zawody sportowe. I nic w tym dziwnego, bo zarówno dzieci, jak i ich sprawność fizyczna, dla naszego patrona miały szczególną wartość, gdy organizował opiekę nad dziećmi w swoich domach sierot i w czasie wakacyjnych obozów. W naszej szkole tego dnia było więc dostojnie, poważnie , ale i wesoło, radośnie.

Po przerwie wakacyjnej w nowym roku szkolnym kontynuowaliśmy zadania projektu, bo Rok Korczaka trwał nadal. Tworzyliśmy mapy Śladami Korczaka – miejsca bliskie sercu Starego Doktora, uczniowie przygotowali wystawę Janusz Korczak ? życie w fotografiach pod okiem pani od informatyki oraz przeprowadzili interesujący wywiad z pedagogiem szkolnym, którego temat dotyczył przestrzegania i łamania praw dziecka na świecie. Odbył się także apel Przestrzeganie Praw Dziecka na świecie. Uczestniczyliśmy także w spotkaniach przedstawicieli szkół korczakowskich: w Zlocie szkół im. Janusza Korczaka w Kielcach oraz w konferencji samorządów szkolnych w Skierniewicach. W ostatnich miesiącach nasze działania skierowaliśmy do naszych kolegów i koleżanek z innych placówek na terenie naszej gminy, proponując im udział w Gminnym Wieloboju o Berło Króla Maciusia, Gminnym Konkursie Plastycznym „U krola Maciusia i Kajtka Czarodzieja? na ilustrację do książek dla dzieci Starego Doktora. Ostatnim zdaniem było zorganizowanie i przeprowadzenie Ogólnopolskiego Konkursu dla Samorządów Szkolnych pod hasłem: Korczakowska idea samorządności w szkole XXI wieku na prezentację multimedialna prezentującą dorobek szkolnych samorządów inspirowany myślą wychowawczą Janusza Korczaka. Wzięlo w nim udział 14 samorządów szkół podstawowych i gimnazjów. ? W samo południe z Korczakiem? – 7 grudnia 2012r. miało miejsce podsumowanie naszego projektu szkolnego oraz konkursu ogólnopolskiego. W obecności zaproszonych z tej okazji gości, uczniów i nauczycieli zaprezentowano najlepsze prace konkursowe . Nadesłane prezentacje ukazywały imponujący i różnorodny dorobek samorządów szkół podstawowych i gimnazjów. Ciekawe inicjatywy i podejmowane przez nich działania, są dowodem żywotności i ponadczasowości korczakowskich idei we współczesnej szkole. Komisja konkursowa miała twardy orzech do zgryzienia, bo wybór był niezwykle trudny. Udało się jednak wyłonić zwycięzców.

Jury konkursu pierwsze miejsce przyznało Publicznemu Gimnazjum w Laskowej oraz Szkole Podstawowej nr 1 im. Janusza Korczaka w Wieruszowie, II miejsce zdobyła Szkoła Podstawowa im Janusza Korczaka w Górze a miejsca III: Szkoła Podstawowa Nr 6 w Krośnie oraz Publiczna Szkoła Podstawowa w Nowej Wsi Polskiej. Niestety, warunki atmosferyczne uniemożliwiły przybycie wyróżnionym samorządom na uroczyste rozdanie nagród, których sponsorami byli Wójt Gminy Kowala, Dyrektor Publicznej Szkoły Podstawowej im Janusza Korczaka w Kowali oraz Rada rodziców przy PSP w Kowali.

Uwieńczeniem naszych działań w Roku Korczaka było barwne i dynamiczne przedstawienie inspirowane twórczością Starego Doktora przygotowane pod okiem p. Małgorzaty Grzesiak, Anny Szymczyk z oprawą plastyczną p. Beaty Wójcik i muzyczną p. Fryderyka Koziaka.

Należy stwierdzić, ze różnorodność podjętych działań oraz zaangażowanie uczniów, nauczycieli i rodziców, a także środowiska przyczyniły się doz realizowania w pełni przyjętych w projekcie założeń. Realizowane zadania były też źródłem wielu satysfakcji, radości, przyczyniły się do wzbogacenia pracy wychowawczej szkoły oraz poszerzenia kompetencji, wiedzy i umiejętności naszych uczniów.

Dziecięca Akademia Przyszłości na zielonym szlaku…

Dziecięca Akademia Przyszłości na zielonym szlaku…

Dnia 21.09.2012r.uczniowie naszej szkoły biorący udział w projekcie unijnym ?Dziecięca Akademia Przyszłości? uczestniczyli w wycieczce do Kozienickiego Parku Krajobrazowego, gdzie  zorganizowano w terenie zajęcia przyrodnicze i sportowo-rekreacyjne.

Podczas wędrówki przygotowano marszobieg, ćwiczenia orientacyjne z wykorzystaniem mapy i kompasu. Dzieci rozwiązywały test, który wymagał od nich łączenia umiejętności i wiedzy  na temat form ochrony przyrody. Chętnie bawiły się w zaproponowane gry terenowe, odpoczywały, śpiewały i wspólnie biwakowały. Wszystko starali się sfotografować. Po powrocie członkowie grupy projketowej na zajęciach ITC opiszą wycieczkę i udokumentują swoje zajęcia w terenie zrobionymi zdjęciami.

                                                                                                                                       oprac. B. Wójcik

Wizyta w Muzeum Wsi Radomskiej…

Wizyta w Muzeum Wsi Radomskiej…

13 listopada 2012r. uczniowie z kl. IV ? VI z PSP w Kowali i PSP w Mazowszanach w ramach projektu Dziecięca Akademia Przyszłości uczestniczyli niezwykle interesujących zajęciach w Muzeum Wsi Radomskiej. Na lekcji muzealnej ?Od rośliny do tkaniny? uczniowie poznali teoretycznie i praktycznie produkcję tkanin, która dawniej była powszechnie znana wśród kobiet wiejskich. Potrafiły one przygotować surowiec oraz posługiwać się narzędziami tkackimi. Jedną z roślin dostarczających surowiec ? przędzę – na tkaniny był len.

Na zajęciach tych uczniowie obejrzeli film edukacyjny dotyczący pozyskiwania włókna lnianego przy użyciu tradycyjnych narzędzi, procesu tkania na kołowrotkach oraz gotowe wyroby tkackie, min. narzuty na łóżka, kilimy na ściany. Największą frajdę sprawiło jednak tkanie na ramkach kolorowych dywaników. Film, pogadanka oraz zajęcia manualne uświadomiły uczniom, jak w codziennym życiu można praktycznie wykorzystać umiejętności zdobyte na lekcjach przyrody, techniki czy nawet matematyki. Wiadomości i umiejętności zdobyte w czasie zajęć muzealnych uczestnicy projektu wykorzystają na innych zajęciach realizowanych w ramach projektu.

Uczestnicy wycieczki zwiedzili również zagrody chłopskie, dwór z Pieczysk z 1789r., sześcioboczną stodołę z Grójca, w której urządzono ekspozycję wiejskich środków transportu oraz wiatraki. Uczniowie dowiedzieli się dużo o życiu na wsi, obrzędach, zwyczajach chłopów i ich ciężkiej pracy, a także o życiu polskiej szlachty.

Zadowoleni i w doskonałych humorach wróciliśmy do Kowali. Więcej zdjęć w Galerii…

Opracowała:

Marzena Molga

Iwona Stefańska – Stanik

Wycieczka do kręgielni i nie tylko…

Wycieczka do kręgielni i nie tylko…  

Uczniowie uczestniczący w projekcie ?Dziecięca Akademia Przyszłości? w dniu 20.11.2012r odbyli wycieczkę do kręgielni. Zorganizowanie zajęć poza szkołą miało na celu przyswojenie przez uczniów treści edukacji prozdrowotnej i czytelniczo-medialnej. Wyjazd miał na celu wdrażanie do aktywnego spędzania czasu wolnego a także pogłębienia wiedzę i umiejętności wykorzystania komputerów  w życiu codziennym np. budynkach użyteczności publicznej, w sklepach,  na dworcu PKP.

Dzięki propozycji alternatywnych form nauki  i zabawy uczniowie uczestniczący w zajęciach projektu  ?Dziecięca Akademia Przyszłości? utrwalali praktycznie umiejętności korzystania ze znaków informacyjnych, piktogramów zamieszczonych na terenie obiektu, stosowania się do regulaminów kręgielni. Dzieci z zainteresowaniem korzystali z zaproponowanej formy nauki i zabawy. Podczas rywalizacji dopingowali się wzajemnie, jednocześnie stosując się do wyznaczonych reguł gry.Tego rodzaju wyjazdy oswajają uczniów z nowymi rozwiązaniami technicznymi i pozwolą w przyszłości  na sprawne funkcjonowanie we współczesnym świecie.

 Projket współfinasowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. oraz budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet IX, Działanie 9.1, Poddziałanie 9.1.2

AKTYW BIBLIOTECZNY

AKTYW BIBLIOTECZNY

Członkowie aktywu bibliotecznego służą pomocą w pracach bibliotekarza. Pomagają młodszym koleżankom i kolegom w wyborze lektury. Do ich stałych zadań należy przekazywanie informacji, przygotowanych przez nauczyciela bibliotekarza, o stanie czytelnictwa w poszczególnych klasach. Pod kierunkiem bibliotekarza przygotowują gazetki czytelnicze oraz porządkują księgozbiór w bibliotece.

 W tym rok szkolnym w skład aktywu bibliotecznego wchodzą:

•  Julia Witczak
  
•  Maja Zawadzka
•  Oliwia Odzimkowska
•  Gabriela Szpak
•  Wiktoria Morton
•  Natalia Kramek

 I

Uroczyste pasowanie na czytelnika…

Uroczyste pasowanie na czytelnika…

Uroczystość odbyła się dn.21.05.2012 r. w bibliotece szkolnej dla uczniów klas pierwszych. W części wstępnej uczniowie zostali zapoznani z lokalem biblioteki i księgozbiorem. Oglądali wystawki,, Najładniejsze książki? i ,, Książki zniszczone?. Przy pomocy nauczyciela bibliotekarza ustalili zasady postępowania z książką i zasady zachowania się w bibliotece szkolnej.

Aktyw biblioteczny ( uczennice z kl.VIb ) przygotował i zaprezentował z tej okazji montaż poetycki pt.:,, O co prosi książka? po czym uczniowie odczytali z planszy ,, prośby książek?. Uroczystym momentem było przyrzeczenie uczniów. Słowa roty przyrzeczenia powtarzali za nauczycielem bibliotekarzem:,, Będziemy kochać i szanować książki, one ułatwiają nam naukę i pracę, wskażą drogę do każdego celu. Moje książki będą zawsze czyste i obłożone. Książka będzie moim przyjacielem??

Po tej obietnicy każdy uczeń był pasowany przez nauczyciela nową książką pt.:,, Baśń o białej damie?, którą na pamiątkę tego wydarzenia otrzymał na własność. Na zakończenie uczniowie wypożyczali książki.

Logopeda podpowiada…

Logopeda podpowiada…

1. Gdy dziecko poniżej 1 roku życia:

nie gaworzy

nie wypowiada sylab

nie rozumie prostych poleceń

2. Gdy dziecko od 1 do 2 lat:

nie wypowiada prostych słów (mama, tata, daj)

3. Gdy dziecko w wieku 3 lat:

nie wypowiada poprawnie głosek p, b, m, t, d, n

nie buduje zdań

4. Gdy dziecko w wieku 4 lat:

nie potrafi zbudować zdania złożonego

zniekształca wyrazy

mówi niepłynnie, zacina się

nie wypowiada poprawnie głosek k, g, l, ś, ź, ć, dź lub s, z, c, dz

5. Gdy dziecko w wieku 5 lat:

nie wypowiada poprawnie głosek r, s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, ą, ę

6. Gdy dziecko w wieku 6 lat:

nie wypowiada poprawnie głosek: sz, ż, cz, dż

7. Gdy dziecko znacznie odstaje w rozwoju mowy od rówieśników,
niechętnie bawi się i nawiązuje kontakty z innymi dziećmi

8. Gdy dziecko mówi przez nos lub oddycha buzią

Etapy rozwoju mowy

Etapy rozwoju mowy

Rozwój mowy nie przebiega u wszystkich jednakowo. U jednych szybciej, u innych wolniej. Niejednakowa jest tez kolejność przyswajania sobie przez dziecko poszczególnych głosek. Rozwój mowy warunkowany jest genetycznie. Zależy on jednak nie tylko od wrodzonych właściwości organizmu człowieka, ale także od warunków społecznych, kontaktu ze środowiskiem, z innymi mówiącymi ludźmi (H. Spionek).Najczęściej w literaturze wyodrębnia się cztery okresy kształtowania się mowy dziecka:

okres melodii ( sygnału – apelu; O – 1 rok życia),

okres wyrazu ( sygnały jednoklasowego; 1 – 2 rok życia),

okres zdania ( sygnału dwuklasowego; 2 – 3 rok życia),

okres swoistej mowy dziecięcej ( swoistych form językowych).

I okres – melodii – od 0 do 1 roku życia

Początkowo dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku, po którym mama rozpoznaje jego potrzeby (głód, mokro, niewygodnie itp.). Około 2 – 3 miesiąca życia pojawia się u niemowlęcia głużenie. Jest to odruch bezwarunkowy, który oznacza dobre samopoczucie u dziecka. Pojawia się zazwyczaj, gdy jest ono zdrowe, syte, wyspane itp. W wyniku głużenia powstają dźwięki zbliżone do samogłosek i spółgłosek. Brzmią jak gli, tli, gla, ebw itp. Dźwięki wydawane w okresie głużenia są najprawdopodobniej jednakowe u wszystkich dzieci na świecie. Początkowo głużenie ma charakter samorzutny a następnie pojawia się już jako reakcja na widok bliskiej osoby. Towarzyszą temu nieskoordynowane ruchy kończyn i całego ciała. Głużenie występuje u wszystkich dzieci, nawet u głuchych i niedosłyszących. Stąd pomyłki, gdy głużenie to uważa się za mowę i zapewnia lekarza, ze dziecko mówiło, a potem przestało. U dzieci głuchych głużenie stopniowo zanika i nie pojawia się kolejny etap kształtowania mowy – gaworzenie.

Około 6 miesiąca życia dziecko zaczyna gaworzyć. Jest to czynność zamierzona (odruch warunkowy), polegająca na powtarzaniu zasłyszanych dźwięków z otoczenia. Wielką radość sprawia dziecku parskanie, prychanie, powtarzanie szeregu sylab: ma-ma…,ba-ba…, ta-ta…, la-la…. Sylaby te nie posiadają jeszcze konkretnego znaczenia. Na tym etapie zaczyna się zabawa dźwiękiem, która jest treningiem słuchowym, bowiem dziecko przekonuje się o tym, że odpowiednie ułożenie narządów mowy powoduje wydawanie określonych dźwięków. Nie gaworzą dzieci niesłyszące.

Około 9 miesiąca życia pojawia się tzw. echolalia, która nie jest jeszcze mową. Dziecko powtarza własne i zasłyszane słowa, które doskonali metodą prób i błędów. Kojarzenie wielokrotnie powtarzanych dźwięków ze wskazaniem odpowiednie osoby lub przedmiotu prowadzi do wypowiadania ze zrozumieniem pierwszych słów: mama, tata, baba, lala… Umiejętność te zdobywa dziecko ok. 1 roku życia. Poprawnie wypowiada już samogłoski, takie jak: a, e, i, o, u, y oraz spółgłoski m, n, p, b, t, d. Mówienie w tym okresie do dziecka jest bardzo istotne. Im więcej osłucha się w pierwszym roku życia, tym szybciej i mądrzej będzie posługiwało się mową.

Rozwój mowy w tym okresie postępuje równolegle z rozwojem fizycznym: fazie głużenia odpowiada umiejętność unoszenia głowy; gaworzeniu – umiejętność siadania, pierwszym wyrazom – pozycja pionowa, stawanie na nóżki.

II okres – wyrazu – od 1 do 2 roku życia

Burzliwy rozwój ruchowy dziecka, pozwala na intensywne poznawanie otaczającego środowiska, nazywanie interesujących go przedmiotów i odkrywanie ich cech. Maluch rozumie o wiele więcej słów, wyrażeń i zdań, niż jest w stanie samodzielnie wypowiedzieć. Komunikuje się z otoczeniem za pomocą wyrazu, ale mowa jest nadal bardzo uproszczona. Nazywa poprzez podawanie pierwszej lub ostatniej sylaby wyrazu, np.: jeszcze – esce, daj – da, pomidor – midol, nie ma – ima …

Dziecko w tym okresie zna ok. 300 słów. Wymawia wszystkie samogłoski a, e, i, o, u, y oprócz nosowych (ą, ę) oraz spółgłoski: p, b, m, t, d, n, k, ś, czasem ć. Pozostałe głoski zamienia na inne: ciocia – tota, dzieci – deti

III okres – zdania od 2 do 3 roku życia.

Jest to czas budowania zdań. Początkowo są to zdania proste, złożone z dwóch lub trzech wyrazów (w 2 r. ż.), stopniowo przechodzą w wypowiedzi dłuższe 4 – 5 wyrazowe (ok. 3 r. ż.). Dziecko nie potrafi jeszcze wypowiadać poprawnie wszystkich głosek, ale słyszy błędy w wypowiedziach innych, np.: dziecko poprawia nas mówiąc ne eka, a eka – kiedy mówimy do niego zeka, a nie rzeka. Zatem ważne jest mówienie do dziecka w sposób poprawny, bez spieszczania i używania tzw. języka dziecinnego.

W tym okresie dziecko powinno prawidłowo wymawiać następujące głoski: p, pi, b, bi, m, mi, w, wi, f, fi, ś, ź, ć, ń, i, ki, gi, k, g, ch, t, d, n, l oraz wszystkie samogłoski. Pod koniec tego okresu pojawia się s, z, c, dz, które wcześniej zastępowane były przez ś, ź, ć, dź. Wymienione głoski nie zawsze realizowane są w sposób poprawny ze względu na małą sprawność narządów artykulacyjnych, zwłaszcza w trudniejszych zestawieniach, czy dłuższych wypowiedziach bywają zamieniane przez głoski łatwiejsze. Dziecko około 3 roku życia może w dalszym ciągu zamieniać głoski /s, z, c, dz/ jak i sz, ż, cz, dż – 3 na ś, ź, ć, dź, głoska / r/ może być wymawiana jako / j / lub / l /, ewentualnie jako / ł /. Zamiast / f / występuje często / ch / i odwrotnie. Mowa dziecka staje się już zrozumiała nie tylko dla najbliższego otoczenia.

Najczęstsze zmiany językowe pojawiające się u trzylatków, (które mogą utrzymywać się do 5 roku życia) to:

opuszczanie sylaby początkowej lub końcowej (zupa pomidorowa = zupa midolowa, lokomotywa – komotywa);

przestawianie głosek w wyrazie (ławka = wałka);

tworzenie nowych wyrazów (zadzwonić?  + telefonować?  = zatelefonić?,  żelazko = prasowaczka, nabiorę na widelec = zawidelcuję).

IV okres – swoista mowa dziecka – od 3 do 7 lat.

Jest to okres doskonalenia prawidłowej mowy. Dziecko zaczyna odróżniać / s, z, c, dz / od / ś, ź, ć, dź /. Czterolatek powinien już poprawnie używać głosek / s, z, c, dz /. Głoski / sz, ż, cz, dź / może jeszcze zamieniać na / ś, ż, ć, dź / lub na / s, z, c, dz /. Potrafi już opowiedzieć zdarzenie, bajkę. Jeśli tak jest w istocie, to możemy uznać, że mowa dziecka jest już dostatecznie rozwinięta, by można było bez obaw wprowadzać naukę drugiego, obcego języka.

Około 5 – 6 roku życia pojawiają się głoski / sz, ż, cz, dż /, chociaż w mowie potocznej mogą być jeszcze zamieniane na / s, z, c, dz /. Głoska / r / powinna być już w tym okresie wymawiana często nawet nadużywana ( wcześniej dziecko pomijało ją lub zastępowało inną, np.: rower = jowej, lowel), dziecko może zamieniać /l / na / r /, np.: lalka = rarka, korale = korare. Jest to typowy objaw hiperpoprawności, z którego dziecko samoczynnie wyrasta. Jeśli w tym okresie nie pojawiają się powyższe głoski jest to dobry moment, aby wspomóc rozwój mowy poprzez odpowiednie ćwiczenia artykulacyjne.

Wymowa dziecka 6-letniego powinna być poprawna pod względem artykulacyjnym, a w wieku 7 lat również prawidłowa pod względem gramatycznym i składniowym. Prawidłowo ukończony rozwój mowy przed podjęciem obowiązku szkolnego jest bardzo ważny.

Według badań T. Bartkowskiej u znacznej liczby dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (ok. 30%) występują zaburzenia i opóźnienia rozwoju mowy. Wtedy należy niezwłocznie skontaktować się z logopedą.

Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wieku:

0 -1 roku – komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku, głuży, gaworzy, wymawia pierwsze wyrazy: mama, tata, baba, lala;

1 – 2 lat – Używa prawie wszystkich samogłosek, z wyjątkiem nosowych (ą, ę) oraz wymawia niektóre spółgłoski ( p, b, m, t, d, n, k, ś, ź, ć? dź, ch). Pozostałe zastępuje innymi. Wypowiada się jednowyrazowo: np.: kaczka – kaka,, pomidor – midol;

3 lat – porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie samogłoski i spółgłoski (p, pi, b, bi, m, mi, n, ni, f, fi, w, wi, t, d, n, l, li, ś, ź, dź, j, k, ki, g, gi, ch);

4 lat – wymawia głoski / s, z, c, dz /;

5 – 6 lat – wymawia głoski / sz, ż, cz, dż, r /;

7 lat – ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia.

Według T. Zaleskiego gaworzenie powinno pojawić się w 6 miesiącu życia, pojedyncze słowa na pierwsze urodziny dziecka. Proste zdanie powinno być wypowiedziane w czasie drugich urodzin, zdanie rozwinięte w czasie trzecich urodzin, a na czwarte urodziny dziecko powinno umieć opowiedzieć krótką bajkę.

Opóźnienia w pojawianiu się poszczególnych stadiów rozwoju mowy nie powinny przekraczać 6 miesięcy. Demel G. mówi o odchyleniach w jedną lub w drugą stronę rzędu jednego roku.

Półroczne, czy roczne różnice nie wywołują niepokoju, gdy natomiast minie trzeci rok życia, a dziecko wypowiada tylko kilka słów, jest to sygnał ostrzegawczy, który powinien spowodować badanie foniatryczne, czy logopedyczne.

Literatura

1.Antos D., Demel G., Styczek I.: Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy, PZWS, Warszawa 1971

2. Demel G.: Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola. WSiP, Warszawa 1998

3. Minczakiewicz E. M.: Mowa, rozwój, zaburzenia, terapia, WSP, Kraków 1997

4. Spałek E., Piechowicz-Kułakowska C.: Jak pomóc dziecku z wada wymowy, IMPULS, Kraków 1996

5. Zaleski T.: Opóźniony rozwój mowy,PZWL, Warszawa 1992

6. Demel G.: Wady wymowy, PZWL Warszawa, 1979